ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

ปฐมวัตถุกถาสูตร ว่าด้วยกถาวัตถุ ๑๐ ประการ

กลุ่มไตรปิฎกสิกขา

[๖๙] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน
อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ใกล้พระนครสาวัตถี.
ก็สมัยนั้นแล ภิกษุเป็นอันมากกลับจากบิณฑบาตภายหลังภัต
นั่งประชุมกันที่หอฉัน สนทนาดิรัจฉานกถาเป็นอันมาก คือ
(๑) เรื่องพระราชา (๒) เรื่องโจร (๓) เรื่องมหาอำมาตย์ (๔) เรื่องกองทัพ
(๕) เรื่องภัย (๖) เรื่องการรบ (๗) เรื่องข้าว (๘) เรื่องน้ำ (๙) เรื่องผ้า
(๑๐) เรื่องที่นอน (๑๑) เรื่องดอกไม้ (๑๒) เรื่องของหอม (๑๓) เรื่องญาติ
(๑๔) เรื่องยาน (๑๕) เรื่องบ้าน (๑๖) เรื่องนิคม (๑๗) เรื่องนคร (๑๘) เรื่องชนบท
(๑๙) เรื่องสตรี (๒๐) เรื่องคนกล้าหาญ (๒๑) เรื่องถนน (๒๒) เรื่องท่าน้ำ
(๒๓) เรื่องคนล่วงลับไปแล้ว (๒๔) เรื่องเบ็ดเตล็ด (๒๕) เรื่องโลก
(๒๖) เรื่องทะเล (๒๗) เรื่องความเจริญและความเสื่อมด้วยประการนั้น ๆ.


ครั้งนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จออกจากที่เร้นในเวลาเย็น
เสด็จเข้าไปยังหอฉัน ประทับนั่งบนอาสนะอันเขาตบแต่งไว้
ครั้นแล้ว จึงตรัสถามภิกษุทั้งหลายว่า
“ภิกษุทั้งหลาย บัดนี้เธอทั้งหลายนั่งประชุมสนทนากันด้วยเรื่องอะไรหนอ
ก็แหละ กถาอะไรที่เธอทั้งหลายสนทนาค้างไว้.”
ภิกษุเหล่านั้นกราบทูลว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอประทานพระวโรกาส
ข้าพระองค์ทั้งหลายกลับบิณฑบาตภายหลังภัต นั่งประชุมกันที่หอฉัน
สนทนาซึ่งดิรัจฉานกถาเป็นอันมาก คือ สนทนาเรื่องพระราชา เรื่องโจร
เรื่องมหาอำมาตย์ เรื่องกองทัพ เรื่องภัย เรื่องการรบ เรื่องข้าว เรื่องน้ำ
เรื่องผ้า เรื่องที่นอน เรื่องดอกไม้ เรื่องของหอม เรื่องญาติ เรื่องยาน
เรื่องบ้าน เรื่องนิคม เรื่องนคร เรื่องชนบท เรื่องสตรี เรื่องคนกล้าหาญ
เรื่องถนน เรื่องท่าน้ำ เรื่องคนล่วงลับไปแล้ว เรื่องเบ็ดเตล็ด เรื่องโลก เรื่องทะเล
เรื่องความเจริญและความเสื่อมด้วยประการนั้น ๆ พระพุทธเจ้าข้า.”
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า “ภิกษุทั้งหลาย การที่เธอทั้งหลาย
สนทนากันถึงดิรัจฉานกถาเป็นอันมาก คือ สนทนาเรื่องพระราชา เรื่องโจร
เรื่องมหาอำมาตย์ เรื่องกองทัพ เรื่องภัย เรื่องการรบ เรื่องข้าว เรื่องน้ำ
เรื่องผ้า เรื่องที่นอน เรื่องดอกไม้ เรื่องของหอม เรื่องญาติ เรื่องยาน
เรื่องบ้าน เรื่องนิคม เรื่องนคร เรื่องชนบท เรื่องสตรี เรื่องคนกล้าหาญ
เรื่องถนน เรื่องท่าน้ำ เรื่องคนล่วงลับไปแล้ว เรื่องเบ็ดเตล็ด เรื่องโลก เรื่องทะเล
เรื่องความเจริญและความเสื่อมด้วยประการนั้น ๆ นี้
ไม่สมควรแก่เธอทั้งหลายผู้เป็นกุลบุตรออกบวชเป็นบรรพชิตด้วยศรัทธาเลย


ภิกษุทั้งหลาย กถาวัตถุ ๑๐ ประการนี้ ๑๐ ประการเป็นไฉน คือ
อัปปิจฉกถา (เรื่องความมักน้อย) ๑
สันตุฏฐิกถา (เรื่องความสันโดษ) ๑
ปวิเวกกถา (เรื่องความสงัด) ๑
อสังสัคคกถา (เรื่องความไม่คลุกคลี) ๑
วิริยารัมภกถา (เรื่องการปรารภความเพียร) ๑
สีลกถา (เรื่องศีล) ๑
สมาธิกถา (เรื่องสมาธิ) ๑
ปัญญากถา (เรื่องปัญญา) ๑
วิมุตติกถา (เรื่องวิมุตติ) ๑
วิมุตติญาณทัสสนกถา (เรื่องความรู้ความเห็นในวิมุตติ) ๑
ภิกษุทั้งหลาย กถาวัตถุ ๑๐ ประการนี้แล
ภิกษุทั้งหลาย หากว่าเธอทั้งหลายยึดถือเอากถาวัตถุทั้ง ๑๐ ประการนี้แล้ว
กล่าวเป็นกถาไซร้ เธอทั้งหลายพึงครอบงำเดชแม้ของพระจันทร์
และพระอาทิตย์ผู้มีฤทธิ์มีอานุภาพมากอย่างนี้ ด้วยเดชได้
จะป่วยกล่าวไปไยถึงปริพาชกอัญญเดียรถีย์ทั้งหลายเล่า.”


ปฐมวัตถุกถาสูตร จบ



(ปฐมวัตถุกถาสูตร พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๓๘)

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ