ดังตฤณวิสัชนา Dungtrin's Answer

วิธีทดสอบว่าก้าวหน้าในการเจริญสติแค่ไหน

ถาม - มีวิธีทดสอบอย่างไรว่าเราก้าวหน้าในการเจริญสติแค่ไหนแล้ว

วิธีง่าย ๆ ที่จะรู้ว่าเราเจริญมาถึงไหนแล้ว
ก็อาจจะมองทั้งสองแง่ ในเรื่องของกำลังสติ กำลังสมาธิ
แล้วก็อีกแง่หนึ่ง คือในเรื่องของการอยากตามใจตัวเอง
การอยากไหลตามกิเลสไปนะครับ
ถ้าหากว่าสติกับสมาธิดีขึ้น
คุณจะรู้สึกสดใส คุณจะรู้สึกว่ารู้เห็นอะไรคมชัดขึ้นนะ
ขยับกาย ขยับแข้งขยับขา ขยับเนื้อตัวไปทางไหน มันก็รู้สึกตลอด
หรือว่ามีอาการทางใจเป็นปฏิกิริยาโต้ตอบกับผัสสะภายนอกมาอย่างไร
ก็สามารถรู้ได้เอง โดยที่แทบไม่ต้องไปตั้งอกตั้งใจอะไรมากเป็นพิเศษนะครับ
แบบนั้นก็เรียกว่าเป็นความสามารถที่เราเห็นได้ชัดนะครับว่าสติกับสมาธิมีดีขึ้น
อยู่กับสิ่งไหนนาน ๆ อยู่กับการดูกายดูใจ
อยู่กับการเดินจงกรม หรือว่านั่งสมาธิได้นานขึ้น
อันนั้นล้วนแล้วแต่เป็นความก้าวหน้าทางการบ่มเพาะสมาธิทั้งสิ้น

ส่วนเรื่องของกิเลส เรารู้ตัวเองว่าเคยโกรธแรงได้แค่ไหน
เรารู้ตัวเองว่าเคยหลงตามอาการโลภที่มันพุ่งเข้าหาวัตถุที่อยากได้อยากมี
มันมีความรุนแรงแค่ไหน เรารู้ตัวเอง
แล้วพอไปเจอสิ่งเดียวกัน วัตถุแบบเดียวกัน ทำนองเดียวกัน
เราสามารถเปรียบวัดได้ว่าอาการทางใจ
มันยังพุ่งทะยานเท่าเดิมหรือเปล่า มันยังมีอาการร้อนรนเท่าเดิมหรือเปล่า
แล้วถ้ามันจะร้อนขึ้นมา มันมีความแรงแค่ไหน มันอยู่ได้นานแค่ไหนนะ
เอาปริมาตร ความหนาแน่นของราคะ โทสะ โมหะเป็นตัวตั้ง
แล้วก็เอาระยะเวลาที่มันยืดอายุออกไป
ราคะ โทสะ โมหะ มันมีความยาวนานแค่ไหน ยืดเยื้อแค่ไหน
อันนี้ล้วนแล้วแต่เป็นการวัดได้ทั้งสิ้นเลยว่าเราก้าวหน้าไปถึงไหนแล้ว

ถ้าหากว่าเอาตามหลักของพระพุทธเจ้าจริง ๆ
ท่านให้ดูเลยว่ากิเลสที่ลดไป
มันเป็นสัดส่วนโดยตรงกับความก้าวหน้าในการเจริญสติ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแง่ของโมหะ ในแง่ของการเข้าใจผิด สำคัญว่ามีตัวมีตน
มีราคะขึ้นมานึกว่ามีตัว ตัวอยู่ในราคะ
มีโทสะขึ้นมานึกว่ามีตัวเราโกรธอยู่ อย่างนี้เรียกว่าโมหะ
แต่ถ้าหากว่าโมหะน้อยลง พอโทสะเกิดขึ้นมา
มันมีความรู้สึกว่าสักแต่มีความร้อนพลุ่งพล่านขึ้นมา
มีก้อนอะไรแน่น ๆ ที่มันอัดอั้นตันใจขึ้นมา เวลาเกิดความหน้ามืดจากราคะ
หรือว่าเกิดความโลภอะไรที่มันมีความทะยานอยาก
ความทะยานอยาก พอมันพุ่งออกไป มันจะรู้สึกอึดอัด
ถ้าเรารู้สึกว่ามันอึดอัดน้อยลง แล้วก็คลายตัวไปได้รวดเร็ว
นั่นแหละคือสภาพที่กิเลสมันเริ่มอ่อนกำลังลงแน่ ๆ แล้ว
มันไม่มีทางตัดสินเป็นอื่น
นอกจากว่าความก้าวหน้าของเราเกิดขึ้นในการปฏิบัติธรรมนะครับ

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ