ดังตฤณวิสัชนา Dungtrin's Answer

ภาวนาแก้ปัญหานอนไม่หลับ

ถาม : มีข้อปฏิบัติที่ช่วยแก้ไขปัญหาการนอนไม่หลับของคนที่หลับยากบ้างไหมครับ
รู้สึกว่าปีหนึ่งหลับลึกได้แค่สองครั้งเอง

คนที่นอนแล้วรู้สึกไม่เต็มอิ่มนี่นะ เป็นคนที่หาความสุขในด้านหนึ่งของชีวิตได้ยาก
เพราะว่าการนอนหลับ มันเป็นการที่เราได้หลบจากความวุ่นวายในโลกความเป็นจริง
ไปอยู่ในความฝัน ไปอยู่ในความสงบ ไปอยู่ในความได้ผ่อนพัก

ถ้าหากแม้แต่หลับยังไม่สามารถที่จะหลับได้ลง
ก็เหมือนกับชีวิตทั้งชีวิตเต็มไปด้วยความวุ่นวาย
คุณจะรู้สึกว่า ในส่วนลึกของคุณเลย มันจะไม่มีความสุข
การที่คนเรานอนไม่หลับมีหลายสาเหตุ
อยู่ๆแค่ถามว่า เอ่อ ผมนอนไม่หลับ แล้วอยากได้วิธีทำให้มันหลับ
อันนี้มันง่ายเกินไปนะ
มันไม่ใช่ผมบอกอุบายวิธีอะไรอย่างใดอย่างหนึ่งไปแล้วมันได้ผลแน่ๆ
แต่อยากให้ลองดู ผมแนะนำสองข้อแล้วกัน

ข้อแรก สังเกตว่าในอาการนอนไม่หลับนั้นน่ะ มันเกิดขึ้นจากอะไรเป็นหลัก
เกินกว่า ๕๐% เอาเป็นว่า ๗๐-๘๐% ของอาการนอนไม่หลับ
มาจากอาการคิดไม่เลิก คิดว้าวุ่น แล้วเครียด
หรือว่าความคิดมันไม่ยอมหยุด มันหมุนไปเรื่อยๆ
มันปั่นตัวเองไปเรื่อยๆราวกับว่ามันไม่ใช่ความคิดของเรา
เราไม่สามารถบังคับมันได้ ซึ่งก็จริงๆนะ
ตามหลักแล้วความคิดมีเหตุปัจจัยมายังไง มันก็หมุนไปแบบนั้น ด้วยตัวของมันเอง
มันเป็นอนัตตา เราบังคับมันไม่ได้
ถ้ามันคิดหนัก คิดมาก คิดว้าวุ่น จนกระทั่งรู้สึกรำคาญๆอยู่ในหัว รู้สึกว่าอึดอัด
ผมจะให้วิธี อันนี้เป็นอุบายนะ เป็นวิธีง่ายๆ

ลองหาลูกเหล็ก นึกออกไหม ลูกเหล็กที่เค้าเอาไว้ซ้อมชกลมน่ะ มากำไว้ กำให้แน่นเลยนะ
คือวางมือไปสบายๆ ตกลงข้างตัวนี่ แล้วกำให้แน่น
ให้เกิดความรู้สึกชัดเจนขึ้นมาที่มือแทน
แทนไอ้ความรู้สึกชัดเจนที่มีแต่ความแข็ง มีแต่ความว้าวุ่นอยู่ในหัว
ย้ายคลื่นความรู้สึกในหัวมาที่มือแทน

ลองกำไปเรื่อยๆ จนกระทั่งรู้สึกว่ามันล้าๆ
ก็กำต่อไป จนกระทั่งในที่สุดนะ เดี๋ยวมันหลับไปเอง
คือย้ายความว้าวุ่นจากในหัวลงมาที่มือนะครับ
ทดลองดูนะ หลักการมันง่ายๆแหละ คุณกำน่ะ
แต่อันนี้อธิบายให้เข้าใจ ก็คือว่าย้ายความว้าวุ่น
ย้ายความรู้สึกที่มันหนักๆเข้มๆในหัวนี่มาที่ส่วนของมือแทน

ข้อสอง คือ อยากจะแนะนำว่า ให้สังเกตในระหว่างวันว่าคุณคิดเรื่องอะไรไม่เลิก
ใจมันจี้เข้าไปจับเข้าไปอยู่กับตรงนั้น
ขอให้สังเกตว่า ถ้าระหว่างวันคุณคิดเรื่องอะไรไม่เลิก
ก่อนนอนคุณก็จะยังคิดเรื่องนั้นอยู่ หรือว่าวนๆอยู่กับสองสามเรื่องนั้นแหละ

ถ้าหากระหว่างวันคุณเห็นว่าความคิด ว่าจิตใจ
มันจี้เข้าไปที่ความคิดแบบไหนเรื่องไหน
สังเกตว่ารู้ยังไงดูยังไง ดูความคิดแบบนั้นยังไง
ลักษณะกลุ่มความคิดแบบนั้นน่ะ
คุณดูด้วยอาการยังไงแล้วใจมันสบายขึ้นมาได้
คือพูดง่ายๆ ให้มาซ้อมตอนขณะกำลังตื่นลืมตาอยู่
แล้วเวลาที่นอนลง มันเกิดความคิดแบบนั้นขึ้นมา
คุณจะสามารถเอาสิ่งที่ซ้อมไว้นั้นน่ะมาใช้ได้ ณ เวลานั้นนะครับ

สมมุติว่าคุณคิดเรื่องงาน คิดไม่เลิกว่าจะทำยังไงดี
เดี๋ยวมันจะพลาดไหม เดี๋ยวมันจะสำเร็จไหม
แล้วอาการของใจเข้าไปยึดเข้าไปเกาะอยู่ตรงนั้นระหว่างวัน
ยึดไม่เลิกเลย ไม่ปล่อยไม่ถอนออกมา
คุณลองสังเกตดูว่าทำยังไง ตั้งจิตไว้ยังไง
ที่มันยังคิดเรื่องเดิมอยู่น่ะ แต่ไม่จี้เข้าไปไม่จับเข้าไป
ถ้าคุณสามารถสังเกตได้ว่ามันมีอาการของใจอยู่แบบหนึ่ง
ปล่อยให้ยังคิดอยู่นั่นแหละ แต่ว่าไม่จับแน่นไม่จี้เข้าไป
เวลาก่อนนอนคุณคิดเรื่องนั้นขึ้นมาใหม่
อาการของใจมันก็จะไม่จี้เข้าไปเช่นกัน
และมันจะคลายออกมาได้

อันนี้พูดง่ายๆก็คือระหว่างวันซ้อมซะก่อน ซ้อมว่าดูยังไงรู้สึกยังไง
ผมไม่ชี้นำ แต่ว่าตั้งโจทย์ไว้ว่าดูยังไงรู้สึกยังไง
ถึงคิดเรื่องเดิมนั้นน่ะ ด้วยอาการที่ใจไม่ยึดมั่นถือมั่น
มันจะมีการตั้งระยะห่างระหว่างสติกับความฟุ้งซ่าน
ลองสังเกตดูดีๆนะครับ ลองซ้อมดู ยิ่งซ้อมบ่อยเท่าไหร่คุณจะยิ่งพบคำตอบได้
คีย์เวิร์ดนะ
“ตั้งจิตไว้ยังไง มันยังฟุ้งซ่านเหมือนเดิมแต่ใจไม่ยึดมั่นกับความฟุ้งซ่าน
หรือเรื่องที่ฟุ้งซ่านนั้นมากเท่าเดิมนะครับ”

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ