ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

โกกาลิกสูตร ว่าด้วยพระโกกาลิกภิกษุกล่าวอาฆาตพระสารีบุตรและพระมหาโมคคัลลานะ

กลุ่มไตรปิฎกสิกขา

[๘๙] ครั้งนั้นแล ภิกษุชื่อโกกาลิกะ เข้าไปพระผู้มีพระภาคเจ้ายังที่ประทับ
ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
ครั้นแล้วได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะเป็นผู้มีความปรารถนาลามก
ลุอำนาจแห่งความปรารถนาลมก.”
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า “โกกาลิกะ เธออย่ากล่าวนั้น เธออย่ากล่าวอย่างนั้น
เธอจงยังจิตให้เลื่อมใสในสารีบุตรและโมคคัลลานะเถิด
เพราะสารีบุตรและโมคคัลลานะเป็นผู้มีศีลเป็นที่รัก.”


แม้ครั้งที่ ๒ โกกาลิกภิกษุก็ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นที่ตั้งแห่งศรัทธาของข้าพระองค์
เป็นผู้มีพระพุทธพจน์อันข้าพระองค์พึงเชื่อถือได้ก็จริง ถึงอย่างนั้น
พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะก็เป็นผู้มีความปรารถนาลามก
ลุอำนาจแห่งความปรารถนาลามก พระพุทธเจ้าข้า.”


พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า “โกกาลิกะ เธออย่ากล่าวอย่างนั้น เธออย่ากล่าวอย่างนั้น
เธอจงยังจิตให้เลื่อมใสในสารีบุตรและโมคคัลลานะเถิด
เพราะสารีบุตรและโมคคัลลานะเป็นผู้มีศีลเป็นที่รัก.”


แม้ครั้งที่ ๓ โกกาลิกภิกษุก็ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นที่ตั้งแห่งศรัทธาของข้าพระองค์
เป็นผู้มีพระพุทธพจน์อันข้าพระองค์พึงเชื่อถือได้ก็จริง ถึงอย่างนั้น
พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะก็เป็นผู้มีความปรารถนาลามก
ลุอำนาจแห่งความปรารถนาลามก พระพุทธเจ้าข้า.”


พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า “โกกาลิกะ เธออย่ากล่าวอย่างนั้น เธออย่ากล่าวอย่างนั้น
เธอจงยังจิตให้เลื่อมใสในสารีบุตรและโมคคัลลานะเถิด
เพราะสารีบุตรและโมคคัลลานะเป็นผู้มีศีลเป็นที่รัก.”


ครั้งนั้นแล โกกาลิกภิกษุลุกขึ้นจากอาสนะ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า
กระทำประทักษิณแล้วหลีกไป เมื่อโกกาลิกภิกษุหลีกไปแล้วไม่นาน
ร่างกายได้มีตุ่มเท่าเมล็ดพันธุ์ผักกาดเกิดขึ้นทั่วตัว
ตุ่มเหล่านั้นเท่าเมล็ดถั่วเขียว แล้วก็โตเท่าเมล็ดถั่วดำ
แล้วก็โตเท่าเมล็ดพุทรา แล้วก็โตเท่าเมล็ดกระเบา
แล้วก็โตเท่าผลมะขามป้อม แล้วก็โตเท่าผลมะตูมอ่อน
แล้วก็โตเท่าผลมะตูแก่ แล้วจึงแตก หนองและเลือดหลั่งไหลออก
ได้ยินว่า โกกาลิกภิกษุนั้นนอนบนใบตองกล้วย เหมือนปลากินยาพิษ.
ครั้งนั้นแล ตุทิปัจเจกพรหมเข้าไปหาพระโกกาลิกะยังที่อยู่
ครั้นแล้วยืนอยู่ที่เวหาส ได้กล่าวกะโกกาลิกภิกษุว่า
“โกกาลิกะ ท่านจงยังจิตให้เลื่อมใสในพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะเถิด
เพราะพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะเป็นผู้มีศีลเป็นที่รัก.”
โกกาลิกภิกษุถามว่า “ท่านผู้มีอายุ ท่านเป็นใคร.”
ตุทิปัจเจกพรหมกล่าวว่า “เราเป็นตุทิปัจเจกพรหม.”
โกกาลิกภิกษุถามว่า “ท่านผู้มีอายุ ท่านเป็นผู้ที่พระผู้มีพระภาคเจ้า
ทรงพยากรณ์ว่าเป็นอนาคามีมิใช่หรือ เมื่อเป็นเช่นนั้น
ไฉนท่านจึงมา ณ ที่นี้อีกในบัดนี้ อนึ่ง ท่านจงเห็นความผิดนี้ของท่านเท่าที่มีอยู่.”


ครั้งนั้นแล ตุทิปัจเจกพรหมได้กล่าวกะโกกาลิกภิกษุด้วยคาถาว่า
ผรุสวาจาเพียงดังขวาน ซึ่งเป็นเครื่องตัดทอนตนของคนพาลผู้กล่าวคำชั่ว
ย่อมเกิดขึ้นที่ปากของบุคคลผู้เป็นบุรุษพาล
ผู้ใดสรรเสริญผู้ที่ควรติเตียนหรือติเตียนคนที่ควรสรรเสริญ
ผู้นั้นชื่อว่าสะสมโทษไว้ด้วยปาก
ย่อมไม่ประสบความสุขเพราะโทษนั้น.


การปราชัยด้วยทรัพย์ ในการเล่นการพนันด้วยตนเองจนหมดตัวนี้
เป็นโทษมีประมาณน้อย การที่บุคคลยังใจให้ประทุษร้าย
ในพระอริยเจ้าผู้ดำเนินไปดีแล้วนี้ เป็นโทษมากกว่า
บุคคลตั้งวาจาและใจอันเป็นบาปแล้วติเตียนพระอริยะ
ย่อมเข้าถึงนรกสิ้น ๑๐๐,๐๐๐ นิรัพพุทกัป
อีก ๓๖ นิรัพพุทกัป และ ๕ อัพพุทกัป.


ครั้งนั้นแล โกกาลิกภิกษุได้กระทำกาละด้วยอาพาธนั้นเอง แล้วเกิดในปทุมนรก
เพราะยังจิตให้อาฆาตในพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ
ลำดับนั้น เมื่อปฐมยามแห่งราตรีผ่านไปแล้ว
ท้าวสหัมบดีพรหมผู้มีวรรณะสง่างาม ยังพระวิหารเชตวันทั้งสิ้นให้สว่างไสว
เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้ายังที่ประทับ ถวายบังคมแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
ครั้นแล้ว ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
โกกาลิกภิกษุกระทำกาละแล้ว เกิดในปทุมนรก
เพราะยังจิตให้อาฆาตในพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ พระพุทธเจ้าข้า”
ท้าวสหัมบดีพรหมครั้นกราบทูลดังนี้แล้ว
ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า กระทำประทักษิณแล้วหายไปในที่นั้นเอง.
ครั้งนั้น เมื่อราตรีผ่านไปแล้ว พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสกะภิกษุทั้งหลายว่า
“ภิกษุทั้งหลาย เมื่อคืนนี้ปฐมยามผ่านไปแล้ว
ท้าวสหัมบดีพรหมผู้มีวรรณะสง่างาม ยังพระวิหารเชตวันทั้งสิ้นให้สว่างไสว
เข้ามาหาเรายังที่อยู่ อภิวาทเราแล้วนั่ง ณ ที่อันสมควรส่วนข้างหนึ่ง
ครั้นแล้วได้กล่าวกะเราว่า ‘ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
โกกาลิกภิกษุกระทำกาละแล้วเกิดในปทุมนรก
เพราะยังจิตให้อาฆาตในพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ’
ภิกษุทั้งหลาย ท้าวสหัมบดีพรหมครั้นกล่าวคำนี้แล้วอภิวาทเรา
กระทำประทักษิณแล้วหายไปในที่นั้นเอง.


เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสอย่างนี้แล้ว
ภิกษุรูปหนึ่งได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ประมาณอายุในปทุมนรกนานเท่าไรหนอ.”
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า “ภิกษุ ประมาณอายุในปทุมนรกนานนัก
ประมาณอายุในปทุมนรกนั้น ยากที่จะกระทำการกำหนดนับได้ว่า
ประมาณ ๑ ปีเท่านี้ ประมาณ ๑๐๐ ปีเท่านี้
ประมาณ ๑,๐๐๐ ปีเท่านี้ หรือประมาณ ๑๐๐,๐๐๐ ปีเท่านี้ ดังนี้.”


ภิกษุได้ทูลถามว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
ก็พระองค์อาจเพื่อจะทำการเปรียบเทียบได้หรือ พระพุทธเจ้าข้า.”


พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า “อาจอยู่ ภิกษุ” ดังนี้แล้วได้ตรัสว่า
“ภิกษุ เปรียบเหมือน ๑ เกวียนเมล็ดงาของชนชาวโกศลมีอัตรา ๒๐ ขารี
(หมายเหตุ ๑ ขารี เท่ากับ ๒๔๖ ทะนาน)
เมื่อล่วงไป ๑๐๐,๐๐๐ ปี บุรุษนำเอาเมล็ดงา ๑ เมล็ดออกจากเกวียนนั้น
ภิกษุ เมล็ดงา ๑ เกวียนของชาวโกศลซึ่งมีอัตรา ๒๐ ขารีนั้น
พึงถึงความสิ้นไปหมดไปโดยทำนองนี้เร็วกว่า นั่นยังไม่ถึง ๑ อัพพุทนรกเลย
ภิกษุ ๒๐ อัพพุทนรกจึงเป็น ๑ นิรัพพุทะ
๒๐ นิรัพพุทะเป็น ๑ อพัพพะ
๒๐ อพัพพะเป็น ๑ อหหะ
๒๐ อหหะเป็น ๑ อฏฏะ
๒๐ อฏฏะเป็น ๑ กุมุทะ
๒๐ กุมุทะเป็น ๑ โสคันธิกะ
๒๐ โสคันธิกะเป็น ๑ อุปปละ
๒๐ อุปปละเป็น ๑ ปุณฑรีกะ
๒๐ ปุณฑรีกะเป็น ๑ ปทุมนรก
ภิกษุ โกกาลิกภิกษุเกิดในปทุมนรก
เพราะยังจิตให้อาฆาตในสารีบุตรและโมคคัลลานะ”
ดังนี้ ครั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้สุคตศาสดาได้ตรัสไวยากรณภาษิตนี้จบลงแล้ว
จึงได้ตรัสคาถาประพันธ์ต่อไปอีกว่า
ผรุสวาจาเพียงดังขวาน ซึ่งเป็นเครื่องตัดทอนตนของคนพาลผู้กล่าวคำชั่ว
ย่อมเกิดขึ้นที่ปากของบุคคลผู้เป็นบุรุษพาล
ผู้ใดสรรเสริญผู้ที่ควรติเตียนหรือติเตียนคนที่ควรสรรเสริญ
ผู้นั้นชื่อว่าสะสมโทษไว้ด้วยปาก
ย่อมไม่ประสบความสุขเพราะโทษนั้น.


การปราชัยด้วยทรัพย์ ในการเล่นการพนันด้วยตนเองจนหมดตัวนี้
เป็นโทษมีประมาณน้อย การที่บุคคลยังใจให้ประทุษร้าย
ในพระอริยเจ้าผู้ดำเนินไปดีแล้วนี้ เป็นโทษมากกว่า
บุคคลตั้งวาจาและใจอันเป็นบาปแล้วติเตียนพระอริยะ
ย่อมเข้าถึงนรกสิ้น ๑๐๐,๐๐๐ นิรัพพุทกัป
อีก ๓๖ นิรัพพุทกัป และ ๕ อัพพุทกัป.


โกกาลิกสูตร จบ



(โกกาลิกสูตร พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๓๘)

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ