จุดหมายปลายธรรม Destination@Dharmma

เจริญเมตตาจิต ละโทสะ

งดงาม
This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it

การเจริญเมตตาจิตมีอานิสงส์มากมายครับ
ผมได้เคยนำเสนอเรื่องการเจริญเมตตาจิตแล้ว
ในบทความเรื่องหัดเจริญเมตตาใน ๒ ตอนตามลิ้งค์นี้
http://www.dlitemag.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1209:2014-06-11-06-21-04&catid=66:-desitinationdhamma
http://www.dlitemag.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1424&Itemid=1


ในคราวนี้ ก็จะมาสนทนาเรื่องการเจริญเมตตาจิตและละโทสะครับ
โดยปกติแล้ว เรามักจะมีโทสะเมื่อผัสสะที่ไม่ชอบใจมากระทบ
ส่วนมากที่เราอาจสังเกตเห็นได้บ่อย ๆ
ก็มักจะเป็นถ้อยคำ หรือวาจาที่ไม่ชอบใจมาทำให้เกิดโทสะ
แต่หากเราจะพิจารณาตามพระธรรมคำสอนแล้ว
ไม่ว่าถ้อยคำที่มากระทบนั้น จะเป็นอย่างไรก็ตาม
เราก็พึงมีจิตเมตตา และไม่ปล่อยให้โทสะครอบงำใจครับ
เราควรจะแผ่เมตตาจิตอันหาประมาณมิได้
และไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทต่อใคร แม้แต่คนที่มาทำให้เกิดโทสะก็ตาม


ใน กกจูปมสูตร (พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์)
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=12&A=4208&Z=4442&pagebreak=0
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงสอนว่า
ทางแห่งถ้อยคำที่บุคคลอื่นจะพึงกล่าวมีอยู่ ๕ ประการ ได้แก่
คือ กล่าวโดยกาลอันสมควรหรือไม่สมควร ๑
กล่าวด้วยเรื่องจริงหรือไม่จริง ๑
กล่าวด้วยคำอ่อนหวานหรือคำหยาบคาย ๑
กล่าวด้วยคำประกอบด้วยประโยชน์หรือไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ๑
มีจิตเมตตาหรือมีโทสะในภายในกล่าว ๑
แต่ไม่ว่าบุคคลอื่นนั้น จะกล่าวโดยกาลอันสมควร หรือไม่สมควรก็ตาม
จะกล่าวด้วยเรื่องจริงหรือไม่จริงก็ตาม
จะกล่าวถ้อยคำอ่อนหวานหรือหยาบคายก็ตาม
จะกล่าวถ้อยคำประกอบด้วยประโยชน์ หรือไม่ประกอบด้วยประโยชน์ก็ตาม
จะมีจิตเมตตาหรือมีโทสะในภายในกล่าวก็ตาม
เราพึงศึกษาอย่างนี้ว่า จิตของเราจักไม่แปรปรวน
เราจักไม่เปล่งวาจาลามก เราจักอนุเคราะห์ด้วยสิ่งอันเป็นประโยชน์
เราจักมีจิตเมตตา ไม่มีโทสะในภายใน เราจักแผ่เมตตาจิตไปถึงบุคคลนั้น
และเราแผ่เมตตาจิตอันไพบูลย์ ใหญ่ยิ่ง หาประมาณมิได้ ไม่มีเวร
ไม่มีพยาบาท ไปตลอดโลก ทุกทิศทุกทาง ซึ่งเป็นอารมณ์ของจิตนั้น


เปรียบเหมือนกับบุรุษพยายามทำให้แผ่นดินไม่เป็นแผ่นดิน
โดยบุรุษถือเอาจอบและตะกร้ามาแล้ว
กล่าวอย่างนี้ว่า เราจะทำให้แผ่นดินอันใหญ่นี้ไม่ให้เป็นแผ่นดิน
เขาขุดลงตรงที่นั้น ๆ โกยดินทิ้งในที่นั้น ๆ บ้วนน้ำลายลงในที่นั้น ๆ
ถ่ายปัสสาวะรดในที่นั้น ๆ แล้วสำทับว่า เจ้าอย่าเป็นแผ่นดิน ๆ ดังนี้
บุรุษนั้นย่อมไม่สามารถทำแผ่นดินอันใหญ่นี้ไม่ให้เป็นแผ่นดินได้
และบุรุษนั้นจะต้องเหน็ดเหนื่อยลำบากเสียเปล่าเป็นแน่แท้


เปรียบเหมือนบุรุษพยายามเขียนรูปในอากาศ
โดยบุรุษถือเอาครั่ง สีเหลือง สีเขียว หรือสีเหลืองแก่มาแล้ว
กล่าวอย่างนี้ว่า เราจักเขียนรูปต่าง ๆ ในอากาศนี้
บุรุษนั้นย่อมไม่สามารถเขียนรูปในอากาศได้
และบุรุษนั้นจะต้องเหน็ดเหนื่อยลำบากเสียเปล่าเป็นแน่แท้


เปรียบเหมือนบุรุษพยายามเผาแม่น้ำคงคา
โดยบุรุษถือเอาคบหญ้าที่จุดไฟมาแล้ว
กล่าวอย่างนี้ว่า เราจะทำแม่น้ำคงคาให้ร้อนจัด
ให้เดือดเป็นควันพลุ่ง ด้วยคบหญ้าที่จุดไฟแล้วนี้
บุรุษนั้นย่อมไม่สามารถทำแม่น้ำคงคาให้ร้อนจัดได้
และบุรุษนั้นจะต้องเหน็ดเหนื่อยลำบากเสียเปล่าเป็นแน่แท้


เปรียบเหมือนบุรุษพยายามตีกระสอบหนังแมวให้มีเสียงดังก้อง
กล่าวคือ กระสอบหนังแมวที่นายช่างหนังฟอกดีเรียบร้อยแล้ว
อ่อนนุ่มดังปุยนุ่นและสำลี เป็นกระสอบที่ตีได้ไม่ดังก้อง
โดยบุรุษถือเอาไม้หรือกระเบื้องมา พูดขึ้นอย่างนี้ว่า
เราจักทำกระสอบหนังแมว ที่เขาฟอกไว้ดีเรียบร้อยแล้ว
อ่อนนุ่มดังปุยนุ่นและสำลีที่ตีไม่ดังก้องนี้
ให้เป็นของมีเสียงดังก้องด้วยไม้หรือกระเบื้อง
บุรุษนั้นย่อมไม่สามารถตีกระสอบหนังแมวให้มีเสียงดังก้องได้
และบุรุษนั้นจะต้องเหน็ดเหนื่อยลำบากเสียเปล่าเป็นแน่แท้


โดยการทำจิตเมตตา และไม่มีโทสะ
ไม่แปรปรวนไปตามผัสสะที่มากระทบนั้น
ก็พึงศึกษาและทำให้ได้เหมือนกับตัวอย่างต่าง ๆ ที่ยกมาข้างต้น
รวมถึงอีกกรณีตัวอย่างหนึ่งที่เปรียบด้วยเลื่อย กล่าวคือ
หากจะมีพวกโจรต่ำช้า เอาเลื่อยมาเลื่อยอวัยวะใหญ่น้อยของเราก็ตาม
เราก็ไม่พึงมีใจคิดร้ายต่อโจรเหล่านั้น
หากเรามีใจคิดร้ายต่อโจรเหล่านั้นแล้ว
เราย่อมไม่ชื่อว่าเป็นผู้ทำตามคำสั่งสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้า
เพราะเหตุที่อดกลั้นไม่ได้นั้น
โดยแม้จะมีโจรต่ำช้ามากระทำต่อเราเช่นนั้นก็ตาม
จิตของเราก็จักไม่แปรปรวน เราจักไม่เปล่งวาจาที่ลามก
เราจักอนุเคราะห์ผู้อื่นด้วยสิ่งที่เป็นประโยชน์
เราจักมีเมตตาจิตไม่มีโทสะในภายใน เราจักแผ่เมตตาจิตไปถึงบุคคลนั้น
และเราจักแผ่เมตตาอันไพบูลย์ใหญ่ยิ่ง หาประมาณมิได้ ไม่มีเวร
ไม่มีพยาบาท ไปตลอดโลกทุกทิศทุกทาง ซึ่งเป็นอารมณ์ของจิตนั้น

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ