ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

โกธนาสูตร ว่าด้วยผู้มักโกรธย่อมได้ธรรม ๗ ประการ

กลุ่มไตรปิฎกสิกขา

[๖๑] ภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ
ธรรม ๗ ประการเป็นไฉน ภิกษุทั้งหลาย คนผู้เป็นข้าศึกกันในโลกนี้
ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า
ขอให้บุคคลผู้นี้พึงมีผิวพรรณทรามเถิดหนอ ข้อนั้นเพราะเหตุไร
เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีผิวพรรณงาม
ภิกษุทั้งหลาย คนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว
แม้จะอาบน้ำ ไล้ทา ตัดผม โกนหนวด นุ่งผ้าขาวสะอาดแล้วก็ตาม
แต่ถูกความโกรธครอบงำแล้ว ย่อมเป็นผู้มีผิวพรรณทราม
ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๑ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ.


อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนที่เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า
ขอให้บุคคลผู้นี้พึงนอนเป็นทุกข์เถิดหนอ ข้อนั้นเพราะเหตุไร
เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันนอนเป็นสุข
ภิกษุทั้งหลาย คนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว
แม้จะนอนบนบัลลังก์อันลาดด้วยพรม ลาดด้วยผ้าขนสัตว์
ลาดด้วยผ้าทอเนื้ออ่อน ลาดด้วยเครื่องลาดอย่างดีทำด้วยหนังชะมด
มีผ้าดาดเพดาน มีหมอนหนุนที่มีสีแดงทั้ง ๒ ด้านก็ตาม
แต่ถูกความโกรธครอบงำแล้ว ย่อมนอนเป็นทุกข์
ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๒ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ.


อีกประการหนึ่ง คนเป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า
ขอให้บุคคลผู้นี้อย่ามีความเจริญเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไร
เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีความเจริญ
ภิกษุทั้งหลาย คนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว
แม้จะถือเอาสิ่งที่ไม่มีประโยชน์ ก็สำคัญว่าเราถือเอาสิ่งที่เป็นประโยชน์
แม้ถือเอาสิ่งที่เป็นประโยชน์ ก็สำคัญว่าเราถือเอาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์
ธรรมเหล่านี้อันเป็นธรรมที่เป็นข้าศึกแก่กันและกัน
อันคนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำถือเอาแล้ว
ย่อมเป็นไปเพื่อความฉิบหาย มิใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อทุกข์ตลอดกาลนาน
ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๓ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ.


อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า
ขอให้บุคคลผู้นี้อย่ามีโภคะเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไร
เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีโภคะ
ภิกษุทั้งหลาย คนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว
แม้จะมีโภคะที่ตนหามาได้ด้วยความขยันหมั่นเพียร สั่งสมได้ด้วยกำลังแขน
อาบเหงื่อต่างน้ำ เป็นของชอบธรรม ได้มาโดยธรรม
พระราชาทั้งหลายย่อมริบโภคะของคนขี้โกรธเข้าพระคลังหลวง
ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๔ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ.


อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า
ขอให้บุคคลผู้นี้อย่ามียศเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไร
เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมียศ
ภิกษุทั้งหลาย คนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครองงำย่ำยีแล้ว
แม้จะได้ยศมาเพราะความไม่ประมาท ก็เสื่อมจากยศนั้นได้
ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๕ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ.


อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า
ขอให้บุคคลนี้อย่ามีมิตรเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไร
เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีมิตร
ภิกษุทั้งหลาย คนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว
แม้เขาจะมีมิตรอำมาตย์ญาติสาโลหิต
มิตรอำมาตย์ญาติสาโลหิตเหล่านั้น ก็เว้นเขาเสียห่างไกล
ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๖ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ.


อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า
ขอให้บุคคลนี้ เมื่อตายไป พึงเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก ข้อนั้นเพราะเหตุไร
เพราะคนที่เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันไปสุคติ
ภิกษุทั้งหลาย คนผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว
ย่อมประพฤติทุจริตด้วยกาย วาจา ใจ
ครั้นตายไป ย่อมเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๗ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มักโกรธ.


ภิกษุทั้งหลายธรรม ๗ ประการนี้แล เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน
เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ.


คนมักโกรธมีผิวพรรณทราม ย่อมนอนเป็นทุกข์
ถือเอาสิ่งที่เป็นประโยชน์ได้แล้ว กลับปฏิบัติสิ่งอันไม่เป็นประโยชน์
ทำปาณาติบาตด้วยกายและวาจา ย่อมถึงความเสื่อมทรัพย์
ผู้มัวเมาเพราะความโกรธย่อมถึงความไม่มียศ
ญาติมิตรและสหายย่อมเว้นคนมักโกรธเสียห่างไกล
ความโกรธทำให้เกิดความพินาศ ทำจิตให้กำเริบ
คนผู้โกรธย่อมไม่รู้สึกภัยที่เกิดมาจากภายในนั้น
คนผู้โกรธย่อมไม่รู้อรรถ ไม่เห็นธรรม
ความโกรธครอบงำนรชนในขณะใด ความมืดมนย่อมมีในขณะนั้น
คนผู้โกรธย่อมก่อกรรมที่ทำได้ยากเหมือนทำได้ง่าย
ภายหลังเมื่อหายโกรธแล้ว เขาย่อมเดือดร้อนเหมือนถูกไฟไหม้
คนผู้โกรธย่อมแสดงความหงุดหงิดก่อน เหมือนไฟแสดงควันก่อน
เมื่อใด ความโกรธเกิดขึ้นและมาณพกำลังโกรธ
เมื่อนั้น หิริโอตตัปปปะย่อมไม่มี และคำพูดก็ไม่น่าเคารพ
คนที่ถูกความโกรธครอบงำย่อมไม่มีที่พึ่งแม้แต่น้อยเลย
กรรมใดอันให้เกิดความเดือดร้อน อันห่างไกลจากธรรมทั้งหลาย
เราจักบอกกรรมเหล่านั้น เธอทั้งหลายจงฟังกรรมนั้นไปตามลำดับ
คนโกรธฆ่าบิดาก็ได้ ฆ่ามารดาของตนก็ได้
ฆ่าพราหมณ์ก็ได้ ฆ่าปุถุชนก็ได้
ลูกที่มารดาเลี้ยงไว้จนได้ลืมตาดูโลกนี้ ลูกเช่นนั้นกิเลสหยาบช้า
โกรธขึ้นมา ย่อมฆ่าได้แม้มารดานั้นผู้ให้ชีวิตความเป็นอยู่
จริงอยู่ สัตว์เหล่านั้นมีตนเป็นเครื่องเปรียบเทียบ เพราะตนเป็นที่รักอย่างยิ่ง
คนโกรธหมกมุ่นในรูปต่าง ๆ ย่อมฆ่าตัวเองได้เพราะเหตุต่าง ๆ
ย่อมฆ่าตัวเองด้วยดาบบ้าง กินยาพิษบ้าง
เอาเชือกผูกคอตายบ้าง โดดเขาตายบ้าง
คนเหล่านั้นเมื่อกระทำกรรมอันมีแต่ความเสื่อมและทำลายตนก็ไม่รู้สึก
ความเสื่อมเกิดแต่โกรธ ตามที่กล่าวมา
ความโกรธนี้เป็นบ่วงของมัจจุราช มีถ้ำเป็นที่อยู่อาศัย
บุคคลผู้มักโกรธพึงตัดความโกรธนั้นขาดได้ด้วยการฝึกตน
คือ ปัญญา ความเพียร และสัมมาทิฏฐิ
บัณฑิตพึงตัดอกุศลธรรมแต่ละอย่างเสียให้ขาด
พึงศึกษาในธรรมเหมือนอย่างนั้น
เธอทั้งหลายปรารถนาอยู่ว่า
ขอความเป็นผู้หงุดหงิดอย่ามีแก่เราทั้งหลาย
แล้วเป็นผู้ปราศจากความโกรธ ไม่มีความคับแค้นใจ
ปราศจากความโลภ ไม่มีความริษยา
ฝึกฝนตนแล้ว ละความโกรธได้ เป็นผู้ไม่มีอาสวะ จักปรินิพพาน.

โกธนาสูตร จบ



(โกธนาสูตร พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๓๗)

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ