ธรรมะจากพระสูตร Dhamma from Sutta

พีชสูตร ว่าด้วยอุปมาวิญญาณด้วยพืช

กลุ่มไตรปิฎกสิกขา

[๑๐๖] ณ กรุงสาวัตถี. ที่นั้นแล ฯลฯ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า
ภิกษุทั้งหลาย พืช ๕ อย่างนี้ ๕ อย่างเป็นไฉน คือ
พืชงอกจากเหง้า ๑ พืชงอกจากลำต้น ๑ พืชงอกจากข้อ ๑
พืชงอกจากยอด ๑ พืชงอกจากเมล็ด ๑
ภิกษุทั้งหลาย ก็พืช ๕ อย่างนี้ มิได้ถูกทำลาย ไม่เน่า ไม่ถูกลมแดดทำให้เสีย
ยังเพาะขึ้น อันบุคคลเก็บไว้ดี แต่ไม่มีดิน ไม่มีน้ำ
พืช ๕ อย่าง พึงถึงความเจริญงอกงามไพบูลย์ได้หรือ ?


ภิกษุเหล่านั้นกราบทูลว่า ข้อนั้นไม่ได้ พระพุทธเจ้าข้า.


ภ. ภิกษุทั้งหลาย พืช ๕ อย่างนี้ มิได้ถูกทำลาย ไม่เน่า ไม่ถูกลมแดดทำให้เสีย
ยังเพาะขึ้น อันบุคคลเก็บไว้ดี และมีดิน มีน้ำ
พืช ๕ อย่าง พึงถึงความเจริญงอกงามไพบูลย์ได้หรือ ?


ภิ. ได้ พระพุทธเจ้าข้า.


[๑๐๗] ภ. ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายพึงเห็นวิญญาณฐิติ ๔ เหมือนปฐวีธาตุ
พึงเห็นความกำหนัดด้วยอำนาจความเพลินเหมือนอาโปธาตุ
พึงเห็นวิญญาณพร้อมด้วยอาหาร เหมือนพืช ๕ อย่าง
ภิกษุทั้งหลาย วิญญาณที่เข้าถึงรูปก็ดี เมื่อตั้งอยู่ พึงมีรูปเป็นอารมณ์
มีรูปเป็นที่ตั้ง มีความยินดีเป็นที่เข้าไปซ่องเสพตั้งอยู่
พึงถึงความเจริญงอกงามไพบูลย์
ภิกษุทั้งหลาย วิญญาณที่เข้าถึงเวทนาก็ดี เมื่อตั้งอยู่ พึงมีเวทนาเป็นอารมณ์
มีเวทนาเป็นที่ตั้ง มีความยินดีเป็นที่เข้าไปซ่องเสพตั้งอยู่
พึงถึงความเจริญงอกงามไพบูลย์
ภิกษุทั้งหลาย วิญญาณที่เข้าถึงสัญญาก็ดี เมื่อตั้งอยู่ พึงมีสัญญาเป็นอารมณ์
มีสัญญาเป็นที่ตั้ง มีความยินดีเป็นที่เข้าไปซ่องเสพตั้งอยู่
พึงถึงความเจริญงอกงามไพบูลย์
ภิกษุทั้งหลาย วิญญาณที่เข้าถึงสังขารก็ดี เมื่อตั้งอยู่ พึงมีสังขารเป็นอารมณ์
มีสังขารเป็นที่ตั้ง มีความยินดีเป็นที่เข้าไปซ่องเสพตั้งอยู่
พึงถึงความเจริญงอกงามไพบูลย์
ภิกษุทั้งหลาย ผู้ใดพึงกล่าวอย่างนี้ว่า
เราจักบัญญัติการมา การไป จุติ อุปบัติ
หรือความเจริญงอกงามไพบูลย์แห่งวิญญาณ
เว้นจากรูป เวทนา สัญญา สังขาร ข้อนี้ไม่เป็นฐานะที่จะมีได้
ภิกษุทั้งหลาย ถ้าความกำหนัดในรูปธาตุ ในเวทนาธาตุ ในสัญญาธาตุ
ในสังขารธาตุ ในวิญญาณธาตุ เป็นอันภิกษุละได้แล้วไซร้
เพราะละความกำหนัดเสียได้ อารมณ์ย่อมขาดสูญ
ที่ตั้งแห่งวิญญาณย่อมไม่มี วิญญาณอันไม่มีที่ตั้งนั้น
ไม่งอกงาม ไม่แต่งปฏิสนธิ หลุดพ้นไป
เพราะหลุดพ้นไป จึงดำรงอยู่ เพราะดำรงอยู่ จึงยินดีพร้อม
เพราะยินดีพร้อม จึงไม่สะดุ้ง เมื่อไม่สะดุ้ง ย่อมดับรอบเฉพาะตนเท่านั้น
เธอย่อมทราบชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว
กิจที่ควรทำทำเสร็จแล้ว กิจอื่นเพื่อความเป็นอย่างนี้มิได้มี.


พีชสูตร จบ



(พีชสูตร พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค
พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย เล่มที่ ๒๗)

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ