สารส่องใจ Enlightenment

สติปัญญา

พระธรรมเทศนา โดย พระสุธรรมคณาจารย์ (หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ)
วัดอรัญญบรรพต อ.ศรีเชียงใหม่ จ.หนองคาย



อันธรรมดาจิตนี้ ถ้าหากว่าเราไม่มีปัญญา รู้เท่ากิริยาอาการของจิตแล้ว
มันก็ฟุ้งซ่านไปทั่ว มันก็หวั่นไหวไปทั่ว เรื่องมันเป็นอย่างงั้น
ฉะนั้น พระพุทธเจ้าจึงทรงสั่งสอนให้อบรมสมาธิให้เกิดขึ้น แล้วก็อบรมปัญญา


ปัญญานี้หมายความว่า คอยสอดส่องเหตุผลของกิเลสซึ่งมีอยู่ในใจ
เมื่อสมาธิตั้งลงไปแล้ว กิเลสมันมีอย่างไร มันก็ดันขึ้นมา มันก็โผล่ขึ้นมา
ต่อจากนั้นเป็นหน้าที่ของปัญญา ปัญญาจะต้องกำหนดรู้
ไอ้เรื่องนี้มันเป็นอะไรหนอ มีเหตุผลเป็นมาอย่างไร
นี่เป็นหน้าที่ของปัญญา


กล่าวโดยสรุปแล้ว ก็คือว่า
ทุกสิ่งทุกอย่างมันก็มารวมลงอยู่ที่นามธรรมรูปธรรมนี้เท่านั้นเอง





โยม – ผมสงสัยว่า ทางโลก บางครั้งเรากำหนดไม่ได้เลยนี่ครับหลวงปู่
บางทีเราตั้งใจทำความดี แต่ผลมันไม่เป็นตามที่เราคาดเลย

หลวงปู่– กำหนดให้มันได้ซิ ก็โลกทั้งโลกนี้มันมีรูปธรรมกับนามธรรมเท่านั้นเอง
รูปธรรมก็บรรดารูปทั้งหลาย ที่มองเห็นด้วยตานี่ทั้งหมดเลย
รูปที่มีจิตวิญญาณครอง หรือไม่มีจิตวิญญาณครอง
ก็เรียกว่ารูปธาตุ รูปธรรม


บัดนี้นามธรรม คือจิตใจมาอาศัยรูปนี้อยู่
อาศัยรูปแล้ว ไม่ได้ฝึกฝนตามแนวทางของพระพุทธเจ้า
มันก็หลงใหล หวั่นไหวไปตามกระแสของโลก มันเป็นอย่างนั้น เรื่องมันนะ


เหตุนั้น เมื่อผู้ใดได้ฝึกฝนอบรมจิต ตามแนวทางคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว
เมื่อปฏิบัติถูกทางนี่ มันก็ทำให้กิเลสอ่อนลง ทำให้จิตใจสงบเยือกเย็น
เพราะฉะนั้น การปฏิบัติธรรมนี่มันเป็นคำรวม
หมายถึงการพิจารณารูปธรรมนามธรรมนี่เองแหละ





โยม – การปฏิบัติธรรมนี้จำเป็นต้องบวชไหมครับ อยู่ทางโลกนี่ปฏิบัติไปได้ไกลไหมครับ

หลวงปู่– ปฏิบัติก็ได้เหมือนกัน อยู่ทางโลกก็ดี





โยม– ยังไม่ต้องละครอบครัว ยังไม่ต้องออกบวช ทำหน้าที่ให้ดีที่สุดก็ไปได้ใช่ไหมครับ

หลวงปู่– อือ ไม่เกี่ยว ว่าแต่ ยึดเอาศีลห้าเป็นเครื่องดำเนิน อย่าไปทิ้งศีลห้า
ส่วนการทำบุญทำทานนั้นแล้วแต่มีโอกาส ส่วนศีลนี่ต้องเป็นนิตย์เลย





โยม– ก็ยึดคำสอนของหลวงปู่แหละครับ ถือศีลห้า และก็ถือศีลแปดทุกวันพระ

หลวงปู่– เมื่อมีศีลแล้วก็ไม่มีบาป
พูดสั้นๆ เมื่อไม่มีบาปแล้วจิตใจนี่ก็ผ่องใสสะอาด
เวลาเจริญสมาธิจิตใจก็สงบได้ง่าย
ผู้ที่ไม่ได้รักษาศีลห้า แล้วจะไปศึกษาการปฏิบัติภาวนาสมาธิ เจริญปัญญานั้น มันไม่ได้





โยม– แล้วเรื่องครอบครัวละครับ คือบางทีครอบครัวไม่ค่อยเข้าใจ
บางทีบอกทำไมถึงงมงายอะไรอย่างนี้

หลวงปู่– ว่าแต่มันจับจุดได้ มันก็เบาใจ
อย่างเช่นว่า โลกทั้งโลกนี้ มีแต่รูปธรรมนามธรรมเท่านี้





โยม – แก้ที่ใจตัวเราเอง ไม่ต้องไปแก้ที่คนอื่น ให้แก้ที่ใจตัวเราเองใช่ไหมครับหลวงปู่

หลวงปู่– ใช่ๆ พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอน
ให้ฝึกตนเองให้ดีซะก่อน แล้วจึงค่อยฝึกคนอื่น
เพราะฉะนั้นไปไหนมาไหนอย่าไปลืมจิตใจ
จิตคือธรรมชาติรู้ซึ่งอาศัยอยู่ท่ามกลางอก อีกนัยหนึ่งก็เรียกว่านามธรรม
นามธรรมหมายความว่า มันเป็นธรรมที่ไม่มีรูป มีแต่ชื่อ จึงเรียกว่านามธรรมนั่นแหละ
ส่วนรูปธรรมนี่มันมองเห็นด้วยตา มีอยู่ทั่วๆ ไป


ฉะนั้นการปฏิบัติธรรม คือมารู้รูปธรรม นามธรรม
เมื่อรู้นามคือรู้จิตตัวเองและก็ควบคุมจิตได้
ท่านจึงสอนให้บริกรรม พุทโธ พุทโธ
ให้เอาคุณพระพุทธเจ้า เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ
แล้วจิตก็ไม่ฟุ้งซ่านไปทางอื่น
ไปไหนมาไหนก็ไม่ลืมพุทโธ พุทโธ
ขึ้นเครื่องบินก็อธิษฐานจิตต่อคุณพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
ขอให้ข้าพเจ้าเดินทางโดยสวัสดีตลอดปลอดภัย
อธิษฐานจิตอย่างนี้แล้วก็ภาวนาพุทโธ ไปเรื่อยๆ
บุญมีจริง คุณมีจริง ถ้าผู้ใดเชื่อจริง เลื่อมใสจริง นับถือจริง
พระคุณนั้นก็ย่อมอำนวยผลแก่ผู้นั้น มันเป็นอย่างนั้นเรื่องมัน





โยม – แล้วการนั่งสมาธินี้ต้องทำทุกวันไหมครับหลวงปู่

หลวงปู่– เมื่อโอกาสอำนวยก็เอาแล้ว ทำเลย
หากว่ามันไม่มีโอกาส มีธุระการงานก็ทำการงานไปก่อน
ว่างการงานแล้วก็ทำสมาธิ เป็นอย่างงั้น
ทำสมาธิก็คือรักษาจิตนั่นเองแหละ พูดง่ายๆ
เพราะตามธรรมดาจิตนี้ มันกวัดแกว่ง เมื่อกิเลสยังไม่หมด


ดังนั้น ถ้าเราปล่อยไว้ตามยถากรรมของมัน มันก็คิดไปตามอารมณ์ตามกิเลส
ถ้าหากว่าเราภาวนานี่ เราเลือกเรื่องที่ไม่ควรคิดเราจะไม่คิด
เราคิดในเรื่องที่ควรจะคิด เรื่องที่จะเป็นประโยชน์เท่านั้น
สิ่งใดเรื่องใดที่มันไม่เป็นประโยชน์ เราจะไม่เอามาคิด


อันภาวนานี่นะเรารู้จักเลือก
ถ้าคนไม่ภาวนาแล้ว ไม่ว่าเรื่องใดก็คิดเอา จับเอาเลย ผูกพันไปเลย
ก็เพราะเหตุนั้นมนุษย์เราจึงได้ทะเลาะกัน


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


คัดจาก “สติปัญญา” ใน วรลาโภวาท ที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ
พระสุธรรมคณาจารย์ (หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ) ๑๔ ธันวาคม ๒๕๕๒

< Prev		Next >