ดังตฤณวิสัชนา Dungtrin's Answer

ผิดศีลไปแล้ว จะภาวนาได้อย่างไร

โดย ดังตฤณ

ถาม : ตอนกลางคืนมาแผ่เมตตา ท่องว่าอย่าเบียดเบียนซึ่งกันและกันเลย
เอ๊ะ...เมื่อตอนเย็นเพิ่งตบยุงไป
ตรงนี้ค่ะ ถ้าศีลไม่บริสุทธิ์แล้ว จะเจริญสติ ภาวนาอย่างไรดีคะ

มองเป็นภาพรวมก่อนนะครับว่า
จิตที่มีสิทธิ์หลุดพ้น จิตที่มีสิทธิ์ที่จะเป็นอิสระจากภาวะครอบงำของกายใจนี้
ก็คือจิตที่ผมบอกแล้วว่า ไม่มีความติดใจในกายใจนี้
ไม่มีความรู้สึกสำคัญมากมายว่ากายใจนี้มันสำคัญอะไร
มันเป็นเรา มันเป็นสิ่งเที่ยง
มันเป็นสิ่งที่เราจะต้องยึดมั่นถือมั่นว่า ขอให้บังเกิดภาวะที่เป็นสุขเท่านั้น

พวกเราอยู่ในภาวะที่มีกายใจเป็นเหยื่อล่อ
แล้วก็ล่อให้ความอยากเกิดขึ้น อยากให้กายใจมันเป็นสุขเท่านั้น
มีอะไรมากระทบกระทั่ง เราก็อยากจะทำลาย
มีอะไรมาทำให้ระคาย เราก็อยากทำให้มันพินาศไป
นั่นคืออาการฟ้องว่า จิตมันมีความยินดีอยู่ในกายใจนี้

ที่พระพุทธเจ้าท่านมาชี้ทางการเจริญสติให้หลุดพ้นจากกายใจนี้
ท่านบอกเลยนะว่า ขึ้นต้นมาใจควรจะรู้จักให้เสียก่อน
คือ ทิ้งของที่เป็นส่วนเกิน
ทิ้งของที่มันเป็นอะไรที่พะรุงพะรังให้ได้เสียก่อน ให้เป็นเสียก่อน
มันถึงจะมีกำลังใจมีแก่ใจ
หรือว่ามีกำลังหนุนพอที่จะให้ทิ้งสิ่งสำคัญยิ่งกว่านั้น

ถ้าสมมุติว่า คุณทิ้งไม่ได้แม้แต่เศษเงินสิบบาทที่ไม่สำคัญกับคุณเลย
ให้กับคนที่เค้าต้องการ
คุณจะไปทิ้งกาย ทิ้งใจให้กับธรรมชาติได้ยังไง
คืนกลับไปสู่ธรรมชาติได้ยังไง
point มันอยู่ตรงนั้น นี่คือความหมายของทาน
รู้จักหัดทิ้งก่อน หัดทิ้งอะไรง่ายๆให้ได้ก่อน
แล้วค่อยไปทิ้งอะไรให้มัน advance ยิ่งกว่านั้น

ส่วนเรื่องของศีลนั้นคือ การที่เราป้องกันไม่ให้จิตสกปรก
ไม่ให้จิตมันเข้าไปอยู่ในภาวะมืด
มีภาวะที่เป็นสว่าง มีภาวะที่เป็นกุศล point ของศีลมันอยู่ตรงนี้
ถ้าจิตของคุณยังมืด คุณจะไม่สามารถเอาจิตมืดๆนั้น
มาทำสมาธิรู้กายใจตามจริงได้
และถ้าหากว่า จิตของคุณยังมีความสะอาดพอ
อันนี้ผมพูดอย่างนี้นะ จิตของคุณยังมีความสะอาดพอ
ไม่ว่าคุณจะไปทำอะไรมาก็แล้วแต่ ถ้าใจของคุณสบาย
ถ้าใจของคุณไม่รู้สึกว่าคุณมัวหมอง
ถ้าอย่างนั้นจะเป็นก้าวแรกของการทำสมาธิอย่างได้ผล

สมาธิอย่างได้ผลคือจิตที่มันสว่างตั้งมั่น มีความไม่วอกแวก
แต่นี่เห็นไหม คือ พอเรารู้สึกว่าเราไปทำร้ายใคร
หรือว่าใจมีความพะวงแม้แต่แวบเดียว
ว่าศีลของเรายังมัวหมองอยู่ จิตของเราก็ยังมัวหมองอยู่
มันจะตั้งมั่นเป็นสมาธิได้อย่างไร

การแผ่เมตตา จริงๆแล้วเป็นแค่อุบายนะ
คำว่า สัพเพสัตตา อเวราโหนตุ
ถ้าใครไม่เข้าใจความหมายว่า สัพเพ สัตตา อเวราโหนตุ แปลว่าอะไร
นั่นคือ คุณไม่ได้แผ่เมตตาแม้แต่นิดเดียว
การแผ่เมตตาที่แท้จริงมันต้องตั้งต้นขึ้นมาจากความสุข
อย่างที่ผมยกตัวอย่างเมื่อกี้นี้ นั่นคือสิ่งที่พระพุทธเจ้าสอนจริงๆนะครับ

ท่านให้ขึ้นต้นด้วยจิตที่คิด เพราะความคิดใครๆก็คิดได้
แต่จะมีกำลังใจคิดแบบนี้ไหมล่ะ
คิดว่าเราอยู่ตรงนี้ เราจะไม่เบียดเบียนใครในโลกนี้แม้กระทั่งด้วยความคิด
ถ้าหากว่าจิตของคุณถึงตรงนั้นจริงๆ
ความคิดถึงตรงนั้นจริงๆ
ใจคุณจะรู้สึกสบายและจะรู้สึกว่ามันเป็นเขตปลอดภัย
นั่นแหละกระแสเมตตา
คำว่า สัพเพสัตตา อเวราโหนตุ ไม่ต้องก็ได้

ทีนี้ อันนี้ ผมอยากให้เป็น case มากกว่า
ว่าพอเราตั้งความคิดเป็นสัพเพสัตตา แล้วมันไม่สัพเพจริง
แต่มันถึงเวลาขึ้นมามันก็ยังตบได้ มันก็ยังฆ่าสัตว์ได้ด้วย
คือคุณลองนึกดูแหละ ตอนที่คุณแผ่เมตตา ถ้าเข้าใจการแผ่เมตตาจริงๆ
มันคือการยกให้ การให้อภัย การให้ของ
ทั้งให้อะไรต่อมิอะไร ให้มันออกจากใจ
ซึ่งมันต้องใช้กำลังใจในทางเย็น

แต่ถ้าหากว่าคุณจะฆ่าสัตว์ซักตัวนึง
แม้กระทั่งยุงตัวเล็ก ๆ มันก็ต้องใช้กำลังใจอีกแบบนึง
การเบียดเบียนในโลกนี้มีสารพัดชนิด
เบียดเบียนด้วยใจ เบียดเบียนด้วยคำพูด
เบียดเบียดด้วยมือไม้ ไปทุบตีกัน ไปทำร้าย
ทั้งให้เจ็บใจทั้งให้เจ็บกาย นั่นเป็นการเบียดเบียนทั้งสิ้น

แต่การเบียดเบียนอะไรเล่า จะยิ่งไปกว่าการเอาชีวิตกัน
การเอาชีวิตกัน คือการเบียดเบียนขั้นสูงสุด
มันคือการทำให้ล้มหายตายจากไปจากโลกนี้เลย
ถ้าหากว่าคุณพิจารณาแล้วว่า การฆ่าคือการเบียดเบียนขั้นสูงสุด
คุณก็ต้องใช้กำลังใจขั้นสูงสุดในการเบียดเบียนเช่นกัน

มันต้องมีอารมณ์ประะทุษร้าย
มันต้องมีอารมณ์ที่เจืออยู่ด้วยโทสะเสมอนะครับ
ทีนี้การตบยุงหรืออะไรก็แล้วแต่เนี่ยแหละ
คุณลองสังเกตดู ลองกลับไปสังเกตดู
แต่ละครั้งเนี่ยที่คุณจะตบยุง
ต่อให้คุณตบมาทั้งชีวิตด้วยความรู้สึกเฉยชา ชาชิน
มันจะมีอะไรแหลมๆออกมานิดนึงในอกของคุณชั่วขณะที่คุณจะตบลงไป
นั่นแหละคือ จิตของเพชฌฆาตนะครับ
คุณมีจิตของเพชฌฆาตชั่วขณะนึง
ที่มันมีโทสะมีแรงบันดาลใจมีกำลังมากพอที่จะปลิดชีวิตอื่นทิ้ง

เอาเป็นว่าถ้าอยากจะทำสมาธิและเจริญสติในแบบของพุทธให้มันเพียวจริงๆ
ให้มันบริสุทธิ์จริง ๆ รักษาศีล ๕ ให้ครบเถอะครับ

---

แบ่งปันบทความนี้ให้เพื่อนๆ